Το παιδικό σχέδιο είναι έκφραση του αυθορμητισμού,
είναι πηγή ανάγνωσης μηνυμάτων
τα οποία εκπέμπει το παιδί σε κάθε περίπτωση.
Είναι δούλεμα των χεριών, του ματιού και του νου, είναι διαδικασία δημιουργικότητας και εκτόνωσης συναισθημάτων και όχι πορεία αναζήτησης του επόμενου Πικάσο κάτι που ούτε προφανώς ο ίδιος θα ήθελε.

 Τα χρώματα, οι μορφές, οι γραμμές, οι συνδυασμοί αποκαλύπτουν την κίνηση, το δυναμισμό, το προσωπικό ίχνος του μικρού καλλιτέχνη. Το παιδί ζωγραφίζοντας γεφυρώνει αυτό το ιδιαίτερο χάσμα που παρατηρείται στην προσχολική ηλικία μεταξύ πραγματικότητας (καθημερινότητας) και φαντασίας-ονειροπόλησης.

Το ενδιαφέρον για το παιδικό σχέδιο πρωτοεκδηλώθηκε μόλις στα τέλη του 19ου αιώνα, δεν έχει δηλαδή πάνω από 120 χρόνια ιστορίας.
Ο Ερμής έχει αναμφίβολα σπουδαίο χέρι. Το διακρίνει κανείς στα αντικείμενα και τις μορφές που απεικονίζει, στα χρώματα που επιλέγει (ποικιλία, συνδυασμοί-ταιριάσματα)...

στα γεμίσματα που κάνει στα περισσότερα
αντικείμενα των σχεδίων του...

στη φαντασία του. Στο παραπάνω σχέδιο, η κολοκύθα της "Σοφής Ελιάς" βρίσκεται στη φυλακή που αποδίδεται με πλέγμα κάθετων και οριζόντιων γραμμών. Αλήθεια, οι μισοί από τους ενήλικες πως θα απέδιδαν μια φυλακή;

Η Μαρίνα έχει παρουσιάσει ξεκάθαρη βελτίωση (και συνολικά και στο σχέδιό της). Ένα παιδί που δούλεψε και από απλά τυπικά, αδούλευτα σχέδια, έφτασε σε πιο ολοκληρωμένες μορφές, σταθερότερα γεμίσματα και σχέδια που εμπεριέχουν μια ιστορία, μια κίνηση...

Έπρεπε οι επιστήμονες και κυρίως η κοινωνία να ξεπεράσουντ τη νοοτροπία ότι το παιδί είναι ένα πρόπλασμα των ενηλίκων, μια μινιατούρα των μεγάλων και ώριμων. Η παιδική ψυχή έχει τους δικούς της νόμους και πρέπει να τους σεβόμαστε.
Η Εύα ζωγραφίζει με φαντασία τη φυλακή στην οποία φυλακίστηκε από την κολοκύθα το καρπούζι από την κολοκύθα (από το παραμύθι Η Σοφή Ελιά). Διακρίνεται το αγγούρι, βοηθός της κολοκύθας.

Η γραφή είναι αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου των ενηλίκωνκαι ασκεί μια απροσδιόριστη γοητεία σε όλα τα παιδιά. Από πολύ νωρίς λοιπόν, το παιδί ασκείται στη μίμηση της γραφής των μεγάλων.
Ένα σπιτάκι, παιδάκια και ένα δέντρο στη μέση, από τη Ναταλία. Μορφές αδούλευτες αλλά πλήρεις και ξεκάθαρες, χρωματισμός και γεμίσματα όχι αδιάφορα. Συνεχής βελτίωση στα σχέδιά της.

Περίπου στην ηλικία των 3-4 ετών τα παιδιά παράγουν ένα φανταστικό είδος γραφής που είναι περισσότερο σύνδεση σημείων μεταξύ τους, γεγονός που τα γοητεύει αφού κατανοούν ότι μπορούν να πουν τα πάντα μέσα από το σχέδιο τους.
Ένα κοριτσάκι με στέμμα στο κεφάλι από την Ειρήνη. Προσέξτε το στέμμα και τον γεμάτο ήλιο.

Φτάνοντας τα παιδιά στη σχολική ηλικία μειώνουν την παραγωγή σχεδίων αφού η γραφή είναι το άγχος μικρών και μεγάλων πλέον και μοιραία το σχέδιο παραγκωνίζεται.
Πουλάκια, βροχή, ουράνιο τόξο και ένα καράβι στο γιαλό. Ένας ολόκληρος κόσμος από τον Κωνσταντίνο του β κλασικού. Προσέξτε τα φουγάρα στο καράβι και τα πουλιά που απεικονίζονται σαν λατινικό m.

Ο Luqket προσδιορίζει 4 στάδια εξέλιξης του παιδικού σχεδίου.
1. τυχαίος ρεαλισμός: αρχίζει περίπου στα 2. Το παιδί ανακαλύπτει τυχαία μια μορφική αναλογία ανάμεσα σε ένα αντικείμενο και το σημείο του.
Τρία κοριτσάκια που παίζουν. Υποτυπώδεις οι μορφές αλλά σε 3 διαφορετικά χρώματα, ξεκάθαρο ότι πρόκειται για ανθρώπινες μορφές και το όνομα σε αναζήτηση. Από τη Χριστιάννα που προσπαθεί αρκετά.

2. αποτυχημένος ρεαλισμός: το παιδί προσπαθεί να αναπαράγει τη μορφή έχοντας πια ανακαλύψει την ταυτότητα μορφής-αντικειμένου. Περίπου στην ηλικία των 3-4 ετών.
Η κολοκύθα από το παραμύθι "Η σοφή ελιά", από το Μιχάλη. Όμορφο στιγμιότυπο από παραμύθι, απεικόνιση αυτού που μας έκανε εντύπωση.

3. διανοητικός ρεαλισμός: από τα 4 μέχρι και τα 10-12 το παιδί σχεδιάζει τα αντικείμενα όχι όπως τα βλέπει αλλά όπως τα ξέρει. . Τα αντικείμενα δεν απεικονίζονται προοπτικά αλλά προβάλλονται στο ίδιο επίπεδο γύρω από έναν άξονα ή από ένα σημείο. Επίσης το αντικείμενο και το περιεχόμενο του απεικονίζονται ταυτόχρονα.
Ο Θάνος ζωγραφίζει σπίτι (σε σχεδόν ανθρώπινη μορφή), παιδάκι και ελληνική σημαία την επομένη της 28ης Οκτωβρίου.

4. οπτικός ρεαλισμός: γύρω στα 10-12 (κάποιες φορές και από τα 8-9), έχουμε το τέλος του παιδικού σχεδίου, την εμφάνιση της προοπτικής και των νόμων της. Το σχέδιο χάνει προοδευτικά το χιούμορ του και τείνει προς τα σχέδια των ενηλίκων.
Η Ίριδα και τρία παιδάκια από το Μαχμούτ.

Το παιδικό σχέδιο ξεκινάει...με τη μουτζούρα. Το μουτζούρωμα στην αρχή γίνεται πάνω από όλα για την ηδονή της κίνησης, είναι δηλαδή μια κινησιακή δραστηριότητα. Στο νηπιαγωγείο, τα περισσότερα παιδιά έρχονται έχοντας ήδη ή μόλις ξεφύγει από το μουτζούρωμα. Ωστόσο δε λείπουν οι περιπτώσεις παιδιών που ακόμα...μουτζουρώνουν...
Ο Γαβριήλ δεν είναι μια τέτοια περίπτωση. Έχει ζωγραφίζει τον εαυτό του και την Ελεάννα που, όπως είπε, αγαπά πολύ. Μπορεί οι μορφές να είναι αδουλευτες αλλά είναι ξεκάθαρες. Ο Γαβριήλ ήδη βελτιώνει πολύ τα σχέδια του.

Όταν το μουτζούρωμα περάσει στο τελευταίο του στάδιο, εμφανίζεται το ανθρωπάκι, η ανθρώπινη μορφή με το κεφάλι και τα τέσσερα άκρα της (πόδια και χέρια) συνήθως ως απλές γραμμές. Συνηθέστεροι είναι ο άνθρωπος-πατάτα (χοντρό ανθρωπάκι με στρογγυλό σώμα), ο άνθρωπος δρόμος (με σώμα παραλληλόγραμμο ή περίπου έτσι που θυμίζει δρόμο) και ο άνθρωπος-λουλούδι (το σώμα είναι μια απλή γραμμή, τα χέρια και τα πόδια επίσης γραμμές με κλίση προς τα πάνω και προς τα έξω αντίστοιχα).
Ο Ερμής ζωγραφίζει, την επομένη της 28ης Οκτωβρίου, ένα παιδί με ελληνική σημαία, λουλούδια, δέντρο, σπίτι, ήλιο (με ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά), μαύρο σύννεφο που βρέχει. Τα γεμίσματά του είναι εξαιρετικά καλά, η ανθρώπινη μορφή δουλεμένη ενώ το σπίτι, τοποθετημένο λίγο πιο πίσω και με μέγεθος μικρότερο από το ανθρωπάκι, δίνει μια αίσθηση προοπτικής, σπάνια για την ηλικία.
 
Ο άνθρωπος λουλούδι για τον οποίο μιλήσαμε πιο πάνω. Ο Αριστοτέλης ζωγραφίζει το φίλο του τον Αντρέα και έναν κλόουν.

Πρέπει να αφήσουμε το παιδί να κατασκευάσει και να συλλάβει το χώρο του. Το παιδί δοκιμάζει, αλλάζει, προσαρμόζει προσπαθώντας να οριοθετήσει το χώρο του. Για το παιδί δεν υπάρχει πάνω-κάτω, αριστερά-δεξιά.
Η Κατερίνα ζωγραφίζει τα παιδιά μέσα στο Πολυτεχνείο. Το αντικείμενο (σπίτι) φαίνεται μαζί με το περιεχόμενο του (παιδιά).

Η Φιλοθέη ζωγραφίζει την κυρία Ράνια σε στυλ Πάτυ και τον ξάδερφο της Τάσο. Πρόσωπα που προφανώς αγαπά γι' αυτό και τοποθετεί μαζί στην ίδια ζωγραφιά. Πολύ όμορφος χρωματισμός από ένα παιδί με κατακόρυφη βελτίωση στο σχέδιο.

Από τν Αντρέα, εμπνευσμένο από το παραμύθι ο Δαίδαλος κι ο Ίκαρος. Παρότι δείχνει να έχει μια μικρή βοήθεια από μεγαλύτερο, το σχέδιο του είναι απλό αλλά εξαιρετικό σε απόδοση.

Το σπίτι μας επιτρέπει να καταλάβουμε πως το παιδί βιώνει το χώρο. Το σπίτι είναι ο πρώτος εξερευνημένος από το παιδί χώρος, σύμβολο του οικογειακού περιβάλλοντος όπου διαδραματίζονται οι πρώτες αποφασιστικές εμπειρίες. Εείναι προέκταση του σώματος και της προσωπικότητας του παιδιού, είναι φορτισμένο συναισθηματικά, είναι ένα ασφαλές και ήρεμο περιβάλλον απέναντι σε έναν κόσμο άγνωστο και ανασφαλή για το παιδί.
Η Στέλλα ζωγραφίζει εδώ σπίτι (με τρεις διαστάσεις παρακαλώ) και υπέροχο χρωματισμό στο γρασίδι και το δέντρο.  

Το παιδί επινοεί και συνθέτει σπίτια πολύ διαφορετικά από αυτά που εμείς έχουμε στο μυαλό μας. Τα σπίτια των παιδιών είναι εύκαμπτα και ελαστικά, γίνονται καβούκια, στρογγυλά, μεγαλώνουν, μικραίνουν, οι τοίχοι κονταίνουν και ψηλώνουν. Το στρογγυλό σπίτι (σύνηθες στα παιδικά σχέδια) είναι ήρεμο, είναι η ασύνειδη εικόνα της μήτρας, ενός χώρου τόσο όμορφου και ασφαλούς για τα παιδιά.
Ανθρωπάκι και πολλά ονόματα (σωστά μάλιστα) από τον Ιχάμπ που λατρεύει τη γραφή περισσότερο κι από το σχέδιο.

Το σπίτι και η οικογένεια είναι πολύ συνηθισμένα λοιπόν στο παιδικό σχέδιο. Σε αυτό το σημείο το παιδί αποκαλύπτεται. Ζωγραφίζει την οικογένειά του; Είναι όλα τα μέλη της οικογένειας μέσα στο σχέδιο; Ποιο λείπει; Είναι κάποιο μέλος απομακρυσμένο από τα άλλα, από τη μαμά, από το μπαμπά; Πως φτιάχνει το παιδί τον εαυτό του, το σώμα του;
Η Ίριδα από τον Αριστοτέλη. Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία δυσκολεύονται πολύ με τα μολύβια γι' αυτό καλό είναι να προτιμούμε τους μαρκαδόρους που γλυστρούν καλύτερα στο χαρτί και επιτυγχάνουν καλύτερα γεμίσματα.

Έτσι, μπορούμε να διαγνώσουμε (όχι με ασφάλεια αλλά με μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας) ποιο μέλος της οικογένειας δεν είναι ιδιαίτερα αποδεκτό από το παιδί, ποιον ζηλεύει, ποιος τον προβληματίζει ή τον νιώθει μακριά του και αρκετές ακόμα πληροφορίες για την οικογενειακή του ευτυχία.
Αν το αδερφάκι ζωγραφίζεται απομακρυσμένο ή πολύ μικρό (ενώ δεν είναι μικρότερο) ενδέχεται να είναι πρόσωπο ζήλειας για το παιδί. Αντιθέτως, αν το παιδί τοποθετεί τον εαυτό του μακριά από τους γονείς ή τα δέρφια του, ίσως νιώθει τον εαυ΄το του απομακρυσμένο.
Παιδάκια γύρω από κάποια μεγαλύτερη κυρία από τη Δέσποινα (προνήπιο). Το σώμα της μεγαλύτερης μορφής είναι το μοντέλο άνθρωπος-δρόμος όπου το σώμα ομοιάζει με δρόμο. ύνηθες πέρασμα των παιδιών πριν φτάσουν σε πολύ πιο δουλεμένες μορφές. Εξαιρετικά καλό για προνήπιο.

Ένας γονιός πολύ ψηλός υποδηλώνει ενδεχομένως την κυρίαρχη θέση του στην οικογένεια ή την εξουσία που ασκεί καλώς ή κακώς.
Όμορφη ζωγραφιά από τον Ιχαμπ. Προσέξτε το οχι γραμμένο ορθά αλλά και ανάποδα (από τα δεξιά προς τα αριστερά όπως στα αραβικά)

Εδώ έχουμε ένα αυθεντικό ταλέντο που το αποδεικνύει σε όλα τα σχέδιά της και ακούει στο όνομα Στέλλα. Στο σχέδιο απεικονίζεται η μπουγάδα της μαμάς της Πάτυ. Χρώματα διαφορετικά για κάθε ρούχο, διαφορετικά ρούχα και σχέδια (λες και πρόκειται για ανατέλλοντα σχεδιαστή ρούχων). Το συγκεκριμένο παιδί "φωτογραφίζει" εικόνες στο νου του και τις αποδίδει με υψηλή πιστότητα και ταυτόχρονα με παιδικό αυθορμητισμό και γλυκύτητα.

Εδώ η Ίριδα συναντά παιδιά στο δρόμο της. Λιγότερο δουλεμένο σχέδιο αλλά αυτό μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες (έλλειψη χρόνου, κακοδιαθεσία κτλ)

Σπίτια μαύρα, χωρίς παράθυρα, με καμινάδες χωρίς καπνό, χωρίς πόρτες ή άλλη είσοδο είναι πολύ πιθανό να εκφράζουν κάποια ανασφάλεια ή πίεση του παιδιού για κάποιο θέμα ή γενικότερα.
Ο Ματίας και η Πάτυ από τη Μαρία. Έξοχο σχέδιο, υπέροχα γεμίσματα και οι κοτσίδες της Πάτυ ασυναγώνιστες.

Όσον αφορά τα χρώματα, η χρήση πολλών χρωμάτων (πολυχρωμία) αλλά και η χρήση κάποιων συγκεκριμένων χρωμάτων είναι άξια παρατήρησης.
Η Ίριδα, η Αθηνά  και ο Ποσειδώνας. Προσέξτε κλίση στα σώματα των θεών λες και ίπτανται. Τυχαίο; Ίσως αλλά...δε νομίζω. Όμορφο σχέδιο από τη Μαρία.

Η υπερβολική ή αποκλειστική χρήση σε ένα σχέδιου του κόκκινου ή του μαύρου αποτελεί σημάδι συναισθηματικής πίεσης ή μη ισορροπίας.
Το κόκκινο εκφράζι επιθετικότητα, το μαύρο θλίψη ή θυμό.
Η Ίριδα από τον Αντρέα.

Οι συμβολισμοί και οι ερμηνείες αυτές δεν είναι ασφαλώς απόλυτες. Αποτελούν απλώς ενδείξεις. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας την προσωπικότητα κάθε παιδιού, τις συνήθειές του και να συζητάμε πάντα μαζί του για το σχέδιό του, γιατί το έκανε έτσι, γιατί επέλεξε αυτά τα χρώματα, ποιος είναι ο α, ο β, γιατί το σπίτι είναι έτσι, τα πάντα.
Η Ίριδα έκανε μεγάλη εντύπωση στα παιδιά.
Από την Ευφροσύνη εδώ.

Μόνο έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως το σχέδιο κάθε παιδιού και να φτάσουμε σε κάποια ασφαλέστερα συμπεράσματα.
Νεράιδα, νεραιδοκαρδιά, πανί και ο μπαμπάς, η μαμά και η Αίγλη. Πολύ κοντά οι γονείς και το παιδί που προφανώς τους αισθάνεται κοντά του.

Κλείνοντας και αφήνοντας σας να δείτε και τα υπόλοιπα σχέδια των παιδιών, ένα μπορούμε να συμβουλεύσουμε: να συζητάμε πάντα με τα παιδιά μας για τις ζωγραφιές τους. Δυο λεπτά αρκούν να μας αποκαλύψουν τα πάντα και σε εμάς να καταλάβουμε από λίγα εώς πάρα πολλά.
Η Ίριδα και 4 παιδάκια από την Κατερίνα. Ωραία γεμίσματα στις μορφές.

Παιδάκια που γελάνε και ο εαυτός της που βγάζει καπνούς από τα αυτιά. Από την Ελεάννα. Εξαιρετικό ως ιδέα.

Το "καθοδηγούμενο" σχέδιο σε αντίθεση με το ελεύθερο ενέχει τον κίνδυνο της παρέμβασης και της τροποποίησης από το παιδί ώστε να προσεγγίσει την αισθητική και τις προτιμήσεις των "μεγάλων". Αυτό τα κάνει να νιώθουν αρεστά. Είναι όμως λάθος! Το ελεύθερο σχέδιο είναι όμως εκείνο που προωθεί τη φαντασία και αποτελεί ουσιαστικά ακατέργαστη τέχνη (raw art), άξια να προσεγγίσεις, να αναλύσεις, να δουλέψεις.
Η Ίριδα στο ουράνιο τόξο με κηρομπογιές και μαρκαδόρους. Δύσκολο και όμορφο σχέδιο από τον Ιχάμπ.

Σύμφωνα με τον ead (1970), η ελεύθερη έκφραση σε όλους τους τομείς είναι ο βασικός παράγοντας που κάνει τη ζωή ευτυχισμένη. Αντιθέτως, όταν δεν αφήνουμε το παιδί να εκφραστεί ελεύθερα, το οδηγούμε σε συγκέντρωση πνευματικής έντασης, δηλαδή σε ένα είδος νεύρωσης.
Ο Ερμής και η πολύ πιο φροντισμένη Ίριδα από τη Φιλοθέη.

Όπως σε όλα τα πράγματα, όλες οι δραστηριότητες και εργασίες του παιδιού στην προσχολική ηλικία πρέπει να προσλαμβάνουν τη μορφή παιχνίδιου. Το παιδί πρέπει να μαθαίνει σχεδόν πάντα μέσα από το παιχνίδι ή μια δραστηριότητα που διεξάγεται ως παιχνίδι ή με κανόνες παιχνιδιού.
Ο Κοντορεβυθούλης από τον Κωνσταντίνο. Υπέροχο σχέδιο, εξαιρετικός χρωματισμός.

Για να καταλάβουμε το παιδικό σχέδιο πρέπει να αποκωδικοποιήσουμε καποια σύμβολα, σύμβολα που μοιάζουν οικουμενικά, κοινά στην παιδική ψυχή όλων των παιδιών της γης.
Η εικόνα μιλάει από μόνη της. Ένα παιδί που όταν έχει κέφια,
κάνει σπουδαία σχέδια. Από τη Γιώτα.

Όμορφα χρώματα και αρκετά καλά γεμίσματα από την Κατερίνα που όποτε έχει κέφι κάνει αρκετά καλά σχέδια.

Σπίτι, φως, κουρτίνες, λουλούδια, πολύχρωμο σχέδιο και όμορφο από τη Γιώτα.

Καράβι με τιμόνι, ψάρια μικρά και μεγάλα και ανθρώπινες φιγούρες από τον Θανάση που ζωγραφίζει πάντα όμορφα σχέδια.

Πανδαισία ροζ από την Ειρήνη.

Καράβι, γοργόνα και παιδάκια που ταξιδεύουν
από την Ελπίδα που βελτιώνεται διαρκώς.

Όμορφο σχέδιο από τη Μαρία με αρκετά καλά βαψίματα.

Σπίτι σε 3 διαστάσεις με χρωματιστά παράθυρα και πόρτα, ανθρώπινη μορφή και λιτό λουλούδι. Από την Αναστασία.

Μια τεράστια πεταλούδα από τον Χρήστο.

Βουνά και πολεμιστές από τον Χρίστιαν

Αυτοκίνητο που κάποιοι μπαίνουν για να σκοτώσουν τους κλέφτες. Απίστευτη φαντασία από τον Χριστιάν.

Σπίτι και δέντρο στη νύχτα εξού και το μαύρο.
Πανέμορφο ως ιδέα. Από τον Χριστιάν.

Το σπίτι που κοιμούνται τα χελιδόνια και η καμινάδα τους. Όσο ζωηρός είναι ως παιδί, τόσο απίστευτη φαντασία έχει ως ζωγράφος. Από τον Χριστιάν.

Η Κωνσταντίνα δημιουργεί έναν άψογα βαμμένο ανεμοστρόβιλο χρωμάτων.

Σπίτι, πεταλούδες, λουλούδια.
Από την Κωνσταντίνα, με όμορφα χρώματα.

Βουνό με φαντάσαμτα. Γιώργος. Όμορφο και με ζωηρή όπως πάντα φαντασία.

Ένα σπίτι με πετρέλαιο που κατεβαίνει κάτω από τη γη. Προσέξτε την απόδοση της ιδέας του. Εξαιρετικό. Από το Γιώργο.

Παιδάκια και ένας δεινόσαυρος που πετάει. Από το Γιώργο και πάλι. Όμορφο.

Προσέξτε το ψάρι από το Γιώργο. Πολλοί ενήλικοι δε μπορούμε να το αποδώσουμε έτσι.

Τα παιδιά στα κάγκελα του Πολυτεχνείου και άλλα πεσμένα νεκρά μπροστά από το τανκ. Ε-ΞΑΙ-ΡΕ-ΤΙ-ΚΟ. Γιώργος και πάλι.

Ένα σπτι και μια παράξενη ιστορία που δε θυμόταν! Άγγελος Τ. Προνήπιο.

Ένα υπέροχο καράβι από κηρομπογιά. Αναστασία.

Σπίτι, παιδάκια και πεταλούδα. Από το Χρήστο. Πανδαισία!

Λουλούδια και δέντρα σε βουνό. Απο το Χρήστο.

Σπίτι από τον Άγγελο.

Ένα παιδάκι που μεγάλωσε. Σε αρκετό ροζ το σχέδιο, αγαπημένο χρώμα των κοριτσιών. Της Αναστασίας.

Ένα σπίτι που μένει ένας άνθρωπος. Με κηρομπογιές παρακαλώ. Από τον Άγγελο Σκ. Η ανθρώπινη μορφή αδούλευτη, το σπίτι αρκετά προσεγμένο.

Υπέροχα χρώματα και γεμίσματα και σπίτι σε 3 διαστάσεις από την Ειρήνη Μ.

Καράβι σε θάλασσα από την Ειρήνη. Ομορφο και η θάλασσα γεμάτη.

Κυματιστή θάλασσα, υπέροχο καράβι, βροχή, αστραπές, πανέμορφο σχέδιο. Ειρήνη.

Ευτυχές τοπίο και υπέροχα γεμίσματα από την Ειρήνη.

Καταιγισμός χρωμάτων σε παραλληλόγραμμα πλαίσια που απαρτίζουν ένα μεγαλύτερο και στη μέση το όνομα. Από την Ειρήνη.

Σύννεφα, βροντές και βροχή με θέμα "Μια βροχερή μέρα". Από την Ελεάννα.

Η Λύκαινα παίζει μακριά γαιδούρα! Απίστευτο; Από την Ελεάννα!

Η μαμά γοργόνα που πάει να φέρει φαγητό στο παιδί της. Από την Ελεάννα. Αφρισμένη η θάλασσα, όμορφες οι γοργόνες.

Το κοριτσάκι πάει να δει μια εκκλησία με μάτια!! Βάνα!

Λουλούδια και καρδιές, όμορφο σχέδιο που χάσαμε του δημιουργού το όνομα.

Το Πολυτεχνείο από τη Βάνα.

Πλαίσιο σε πολλά χρώματα και το όνομα στη μέση.

Λιτό σχέδιο αλλά με πανέμορφα χρώματα και σε πλαίσιο που η Βάνα τόσο αγαπά.

Σπίτι σε 3 διαστάσεις, αδούλευτη μορφή και λουλούδι.
Ελλιπή χρώματα. Από τη Νικολέτα που όταν έχει κέφια ζωγραφίζει θαυμάσια.

Όμορφο, χαρούμενο σπίτι, ανθρώπινες μορφές και δέντρα από τη Νικολέτα.

Σπίτια και δέντρο σε χορτάρι από τη Μαρία Σ. Προνήπιο.

Δημήτρης

2 γυναίκες πλάι σε ένα πανέμορφο δέντρο. Μαρία.

Σπίτι, πεταλούδες και δέντρο μες το σπίτι από τη Μαρία Μ. σε ένα όμορφο σχέδιο.

Παράξενο, πολύχρωμο δέντρο από τη Μαρία Μ. Όμορφο.

Καράβι στη θάλασσα και ψάρια. Καλοβαμμένο, καλοσχεδιασμένο και λιτό σχέδιο από την Ελπίδα.

Ελαστικό το σπίτι, πολύχρωμα τα λουλούδια, ο ήλιος παρών.
Τυπικό σχέδιο νηπιακής ηλικίας από τη Μαρία Μ.

Καταιγισμός σχημάτων και χρωμάτων από το Βαγγέλη!

Καράβι και πρόσωπα σαν καρδιές από το Βαγγέλη.

Ένα μεγάλο σπίτι και δυο τεράστια λουλούδια από την Κατερίνα. Το γρασίδι καλοβαμμένο!

Παράξενο σχέδιο αλλά με όμορφα χρώματα. Δε θυμόταν να μας πει τι έχει φτιάξει. Κατερίνα.

Υπέροχο σχέδιο, απίθανες λεπτομέρειες. Προσέξτε τις κουρτίνες και το φως από μέσα, τα φύλλα των δέντρων, τη σκεπή του σπιτιού. Από τη Γιώτα.

Μ' αρέσουν τα καράβια, μ' αρέσουν να με βρέχουν. Όμορφα γεμισμένη θάλασσα και ο μπαμπάς καπετάνιος. Τυχαίο που φτιάχνει συνεχώς καράβια το παιδί; Δε νομίζω!

Καράβι και πολύχρωμα ψάρια από τη Γιώτα και πάλι.

Πολυκατοικία, κουρτίνες όπου διαφαίνεται το φως από τα διαμερίσματα και λουλούδια. Τι να σχολιάσουμε; Από τη Γιώτα.

Όμορφο σχέδιο με μολύβι με το αγαπημένο θέμα της Γιώτας: τη θάλασσα και τα καράβια.

Πεταλούδες, σπίτι, καρδούλες από τη Νίκη. Προνήπιο.

Μια νύφη παντρεύεται τον άντρα και οι άλλοι από πίσω πετάνε ρύζια! Πανέμορφη ιδέα από τη Νίκη!

Η Ειρήνη Α.Ζ. σε ωραίους χρωματισμούς και σχέδια. Δουλεύει όλο και περισσότερο τα σχέδιά της.

Ένας άνθρωπος που πέταγε και πήγαινε σε ένα μακρινό μέρος. Από το Θανάση με ζωηρότατη φαντασία.

Ένα σαλιγκάρι και ένας άνθρωπος που πάει να τρακάρει με το σπίτι. Από το Θανάση. Είπατε τίποτα;

Ένα παιδί που χοροπηδάει δίπλα σε ένα σπίτι και ένα λουλούδι. Από το Θανάση ένα ακόμη πρωτότυπο και όμορφο σχέδιο.

Η Άντζελα προσπαθεί όπως μπορεί να αποτυπώσει τη σκέψη της στο σχέδιό της.

Ένα καράβι πάει στο χωριό. Κωνσταντίνος.

Ένα καράβι πάει στο σπίτι του. Κωνσταντίνος.

Υπέροχη πραγματικά Ντενεκεδούπολη από τον Ερμή. Πανέμορφα χρώματα, όμρφα σκίτσα, όλα σε διαφορετικό χρώμα και απόδοση. Το σχέδιο δε μας έκανε για κάποιο λόγο τα κέφια να γυρίσει ώστε να το βλέπετε σωστά.

Ο αδερφός μου ο Μάριος μέσα στο σπίτι. Από τη Μαριάνθη. Το περιεχόμενο του σπιτιού φαίνεται απέξω, χαρακτηριστικό της παιδικής ζωγραφικής αυτής της ηλικίας.

Ένα γήπεδο του βόλευ. Απίθανη ιδέα από το Φραντσέσκο.

Γατούλα με στένσιλ. Από τη Μαρίζα. Προνήπιο.

Ζωγραφιά της Βασιλικής εμπνευσμένη από το παραμύθι Η Λίνα

Το Πολυτεχνείο και τα παιδιά, όρθια ή πεσμένα. Από το Γιώργο.

Ένα κοριτσάκι που βλέπει το ουράνιο τόξο. Βάνα.

Ελπίζουμε να το διασκεδάσατε, να μάθατε καλύτερα τα παιδιά και να βοηθήσαμε λίγο σε αυτό! Καλή αντάμωση!

βιβλιογραφία
F. De Meredieu, Το παιδικό σχέδιο, εκδόσεις υποδομή, 1981, Αθήνα
Lucket, Le dessin enfantin, Alcan, 1927